Yane Calovski'nin Where Ashes Suffer From Vertigo (2024) adlı eseri, Ekim 2024'teki SALT Galata'daki prömiyerinin ardından, 12 Haziran 2025'ten 8 Şubat 2026'ya kadar Moderna galerija, Ljubljana'da sergilenen Translated into Socialism sergisinde yer alıyor. Merve Elveren'in küratörlüğünü üstlendiği, Sezgin Boynik ve Tevfik Rada (Pykë-Presje) tarafından araştırması yapılan sergi, 1920 ile 1980 yılları arasında Yugoslavya'da, özellikle Kosova ve Makedonya'da yaşayan Türkçe konuşan topluluğun az bilinen tarihini sunuyor. Sergi boyunca toplulukla birlikte taşınan arşivleri izleyen sergi, egemen milliyetçi anlatılara meydan okuyan ve Yugoslavya'nın kendine özgü sosyalizm modelini öne çıkaran kültürel girişimleri, yayınları ve eğitim kurumlarını içeriyor.

Sergi için sipariş edilen Where Ashes Suffer From Vertigo (2024) adlı yerleştirme, Calovski'nin babası olan yazar Todor Calovski'nin (1945–2015) Makedonca'dan Türkçe'ye Fahkri Ali (d. 1948) tarafından çevrilmiş, yayınlanmamış şiirlerinden oluşan bir el yazmasının yeniden keşfedilmesine dayanıyor. Yerleştirme, el yazmasına doğrudan atıfta bulunan 100'den fazla kağıt üzerine çalışmayı, daktilo ile yazılmış sayfaları, indigo transfer kağıdını ve çeşitli ağırlık ve dokulara sahip arşiv belgelerini bir araya getiriyor. Yıpranmış sayfalar, parçalanmış metinler ve soyut formların bu katmanları, hem varlığı hem de yokluğu somutlaştırarak şair ile çevirmen, baba ile oğul arasındaki iletişimin kopukluğunu çağrıştırıyor. Kişisel hatıraları kültürel tarihle harmanlayarak, eser çözülmemiş miraslar ve hikayelerin değişen öbür dünyaları üzerine düşünür ve edebi ve sanatsal mirasların dönüşmeye devam ettiği kırılgan ama yankı uyandıran bir alan önerir.

Görsel: Yane Calovski, Where Ashes Suffer From Vertigo, 2024/25, enstalasyon görünümü